Coğrafya

Tatvan, Doğu Anadolu Bölgesi’nin orta-güney bölümünde yer alan bir yerleşim yeridir. Van Gölünün güney batı kıyısında, Nemrut Dağının doğu eteğindeki düzlükte kurulmuş bulunan Tatvan, doğal bir liman görünümündedir. Doğuda Gevaş (Vestan) ve Van gölü, güneydoğuda Hizan, güneyde Bitlis (Bilis), kuzeyde Ahlat (Xelat), batıda Güroymak (Norşin) şehirleriyle çevrilidir.

Bitlis genelinde yüzölçümü bakımından 1.613 km² ile en büyük şehir olan Tatvan'ın hudutları Van gölünün batı bölümü de kapsar. Tatvan ilçesi 41 derece 33 dakika ve 43 derece 11 dakika doğu meridyenleri ile 37 derece 54 dakika ve 38 derece 58 dakika kuzey parelelleri arasında yer almaktadır.

Şehir merkezinin denizden yüksekliği 1720 metre seviyesindedir. Şehrin güney ve güneydoğu kesimlerini Güneydoğu Toroslarına bağlı dağlar, batı ve kuzeybatı kesimini de Nemrut Dağı çevirmektedir.Bitlis iline bağlı bir ilçe olmakla birlikte, bağlı bulunduğu ilden, nüfus açısından daha büyük bir yerleşim birimidir. Son yerleşmelerle birlikte Bitlis’e olan uzaklığı 20 kilometreye inmiş durumdadır.

  • Bitki Örtüsü
  • Ovalar
  • Akarsular
  • Göller
  • Şifalı Sular
  • İklim
  • Dağlar

  • Bitki Örtüsü

    Dağlık alanlarla çevrili olan ilçe genelde kuzey kesimi volkanik dağların etkisiyle lav platoları görünümünde olup, gözle görülür bir bitki görünmemektedir. Güneybatı ve güneydoğu tarafı Toroslar’ın devamı olan dağlarla kaplı olup bu yörelerde çeşitli bitki örtülerine rastlanmaktadır. İlçe toprakları dağlar arasına sıkışmış olan küçük ovalardan oluşmaktadır.

    İlçe topraklarında bulunan ağaç türlerinden en çok meşe, karaçam, akasya yabankavağı, dışbudak, bilhassa Nemrut Dağı’nda bulunan huş ağacı gibi türleri oluşturmaktadır. Diğer bitki türlerinden papatya, menekşe, lale, sümbül, çiğdem, zambak ve leylak gibi daha bir çok türü bulunan bitkiler yetişmektedir. Ayrıca baharat ve şifalı ot olarak kullanılan adaçayı, nane, kekik, ısırgan otu, yağ ve peynire katılan sirmok otu bol miktarda yetişmektedir.

    Nemrut Dağı çevresinde heliz denilen bir bitki türü, ayrıca ilkbaharda çıkan ve halkın Tatvan muzu adını verdiği, başka yerlerde fazla yetişmeyen uşkun (ribês), kenger, çiriş, kari, semizotu (parpar) kuzukulağı gibi yemeklerin yanında yeşil veya kurutularak yenilen daha bir çok bitki türü yetişmektedir. Ayrıca eğlencelerde misafirlere ikram edilen aluç, dağdagan, bıttım, ceviz, badem, kestane yemişlerin yanında; elma, armut, kayısı, vişne, kiraz, şeftali, ayva, kuşburnu, yörede bol miktarda yetişmektedir.

    Nemrut Dağı’nda tür bakımından oldukça zengin bir bitki örtüsünün geliştiği görülmektedir. Ancak dağın dış yamaçları ile kaldera arasında bitki örtüsü bakımından bariz bir farklılığının olduğu dikkatleri çeker. Nemrut yanardağının yamaçlarında ve kalderası içinde bugüne kadar 450 bitki türü tesbit edilmiştir. Nemrut yanardağının 1800 m. yükseltisinden başlayarak kaldera alanını kuşatan zirvelere kadar ulaşan yamaçlarda genellikle dağ stebi hakimdir. Diğer bölümlerde soğuk iklim şartlarına dayanabilen ve kışın yapraklarını döken meşe ağaçları bulunmaktadır. Türkiye’de türüne az rastlanan huş ağaçları ile bazı bölümlerinde bodur, ardıç türlerine rastlanmaktadır. Diğer taraftan çobanyastığı, karanfil, korunga, labada, kekik, altınçiçeği, yabani çavdar, yumak, taşkıran, nohut, adaçayı, düğünçiçeği, keten, çiviotu, kıvışkan otu, üçgül, anason, peygamber çiçeği ve yavşan gibi daha bir çok türden bitkinin bulunduğu bilinmektedir.

    Tatvan toprakları genelde alüvyal topraklar, kalüvyal topraklar kireçsiz kahverengi orman toprakları, kireçsiz kahverengi topraklar ve regesol topraklardan meydana gelmiştir.

  • Ovalar

    İlçenin kuzeybatısında bulunan Rahva Ovası 1850 metre rakımlı olup, buraya çok miktarda kar düşmektedir. Kurak olduğundan, ancak hububat ekimi yapılır. Göllü ve Güzeldere Ovaları ise ilçe merkezinin güneyinde yer almaktadır. Büyük bir kısmı sulu olduğu için sebze (bostan) fasulye, tütün, mısır, ve buna benzer bitkilerin ekimi yapılır. Öbür taraftan Tatvan’ın kuzeydoğusunda Sarıkum, Kıyıdüzü ve Adabağ köylerine ait geniş sulu ovada ise, genellikle şekerpancarı, kavun, karpuz, domates, biber, patlıcan, fasulye ve patates ekimi yapılır. Bunlar, ilçenin ihtiyaçlarını karşılamakta, ihtiyaç fazlası ürünler de çevre il ve ilçelere satılmaktadır.

  • Akarsular

    Tatvan, Kotum Çayı, Sapur Çayı, Güzeldere Çayı ve birçok başka irili ufaklı akarsulara sahiptir. Bu sularla, 200 dekar alanda sulu ekim yapılmaktadır. Ayrıca, bu sularda bol miktarda balık bulunmaktadır. Van Gölü’nden sonra, ilçe ve çevrenin balık ihtiyacı buralardan temin edilmektedir. Van Gölü’nde bol miktarda üretilen İnci Kefalı balığı, çevre il ve ilçelere de gönderilmektedir.

  • Göller

    Bir bölümü ilçe sınırları içerisinde kalan Van Gölü ile Nemrut Krater Gölleri bulunmaktadır. Van Gölü, Türkiye’nin en büyük gölüdür. Van ili Gevaş ilçesi , Erciş ilçesi, Bitlis-Adilcevaz, Ahlat, Tatvan İlçeleri sınırları dahilindedir. Yüzölçümü 3765 km²’dir. Denizden yüksekliği 1700 m.’dir.
    Dünyanın ikinci büyük krater gölü unvanına sahip olan göl Nemrut Dağı tepesinde bulunmaktadır. Gölün denizden yüksekliği 2400 m olup yüzölçümü 12 km²’dir.

  • Tatvan’da Şifalı Sular

    Tatvan Karşıyaka semti Meslek Yüksekokulu civarında tarihi çok eski olan bir şifalı su bulunmaktadır. Bu sudan iki şekilde faydalanılmaktadır. Su banyo şeklinde uygulamalarda karbondioksitli olması nedeniyle periferik vasküler rahatsızlıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Isıtıldığı takdirde (Suyun doğal sıcaklığı 15 derecedir.) nörolojik ve hareket sistemi rahatsızlıklarının kronik dönemlerinde rehabilitasyon maksadıyla banyolar şeklinde kullanıldığı, içme suyu olarak kullanıldığında ise mide, bağırsak sisteminin kataral rahatsızlıklarında, böbrek taşı ve iltihabının dökülmesi tedavilerinde kullanılmasının uygun olduğuna dair Sağlık Bakanlığı raporu bulunmaktadır. Beklediği zaman tortu oluşturduğundan şişelemeye uygun bulunmamaktadır.
    Obuz köyünde basur, ayak mantarları, romatizma, mide tedavilerinde kullanılan ve büyük oranda hastaların şifa bulduğu müşahede edilen bir su kaplıcası bulunmaktadır. Bunun dışında romatizma tedavilerinde kullanılan bir çok hastanın şifa bulduğu bilinen başka sular da Çağlayan Mahallesi ile Ahküs köyünde küçük birer kaplıca şeklindedir.

  • İklim

    İlçede karasal iklim hüküm sürmektedir. Van Gölü havzasında bulunmasına rağmen, batı yönlü rüzgarlar daha çok esmektedir. Rahva Ovası’ndan gelen batı yönlü rüzgarlar ile Van Gölü’nden gelen kuzeydoğu rüzgarlar Tatvan’ı etkilemektedir.
    Tatvan’da hava 104 gün yağışlı, 112 gün açık 149 gün bulutlu geçmiştir. Yağışlar ilkbahar ve sonbahar aylarında olmaktadır. 1997 yılı içinde en fazla yağış olan ay Nisan ayıdır. 152.6 mm/Kg. Yıl içinde Tatvan’ın 111 gününün karlı olduğu tespit edilmiştir. Karın en fazla yağdığı aylar ise Aralık, Ocak, Şubat ve Mart aylarıdır.

  • Dağlar

    Tatvan topraklarının büyük bir bölümünü dağlar oluşturmaktadır. Güney ve güney doğu kesimini Toroslara bağlı dağlar; batı ve kuzeybatı kesimini de Nemrut Dağı oluşturmaktadır. Nemrut Dağı’nın yüksekliği 2935 metredir. Güney sınırını oluşturan Alacahöyük Dağı olarak da bilinen Pelli Dağı’nın yüksekliği de 3076 metredir.

    Tatvan’ın güneyini çevreleyen Toroslar’ın uzantısı olan İhtiyarşahap Dağları’nın yüksekliği 3560 m’dir. Bunların dışında bazı dağlar ve yükseklikleri şöyledir : Zin Dağı 2278 , Şirin Dağı 2285 , Şisen Dağı 2321 , Kirkor Dağı 2478 , Aktül Dağı 2073 metredir.

İlişkili Bilgiler